Cursus: Zijsporen en omwegen (V)
Een vorige keer heb ik de argumenten genoemd die je veel tegenkomt om wonderen van genezing te claimen. Samengevat komt het op de volgende argumenten neer:
- De duivel is de oorzaak van alle ziekten.
- Toen Jezus op aarde was, genas Hij iedereen, dus God wil iedereen genezen.
- Toen Jezus aan het kruis stierf, stierf Hij niet alleen voor onze zonden, maar ook voor onze lichamelijke genezing. Door Zijn striemen is ons genezing geworden.
- Iedereen die gelooft heeft daardoor recht op genezing hier en nu.
Deze keer is het derde argument aan de beurt. Klopt het dat Jezus stierf voor onze lichamelijke genezing?
Knuppel in het hoenderhok
De bekende theoloog Willem Ouweneel heeft in 202 op zijn website een artikel geplaatst met als kop: Tien theologische dwalingen van dit moment. [A] Dit zet hij op de vierde plaats:
Genezing. De leer dat Jezus op het kruis alle ziekten van de gelovigen heeft ‘gedragen’ (uitgewist), zodat geen enkele gelovige meer ziek hoeft te worden (als je dan toch ziek wordt, moet er wel iets heel ernstigs met jou aan de hand zijn, bijv. zonde of ongeloof). Het helpt niet of je op zieke gelovigen in het Nieuwe Testament wijst. Deze leer is een consequentie van een misverstaan van één enkele tekst: Jesaja 53:4.
Willem Ouweneel
Ouweneel gooit hiermee de knuppel in het hoenderhok en zet de discussie over ons recht op genezing hier-en-nu op scherp. De vraag is natuurlijk: heeft hij gelijk? Laten we eens kijken hoe het zit met de tekst uit Jesaja 53.
Jesaja 53 in context
De tekst die wordt aangehaald om Jezus’ kruisdood en lichamelijke genezing in het nu te koppelen, is Jesaja 53:4-5 (NBV51): Nochtans, onze ziekten heeft hij op zich genomen, en onze smarten gedragen; wij echter hielden hem voor een geplaagde, een door God geslagene en verdrukte. Maar om onze overtredingen werd hij doorboord, om onze ongerechtigheden verbrijzeld; de straf die ons de vrede aanbrengt, was op hem, en door zijn striemen is ons genezing geworden.
Het citeren van een paar verzen kan tot volkomen verkeerde conclusies leiden. Hoe moet je met een tekst uit het OT omgaan, om die goed te interpreteren? Je moet minimaal de volgende vragen stellen:
– Wat voor soort tekst is dit? (Een gedicht zoals de Klaagliederen lees je anders dan een historisch boek zoals Koningen.)
– Hoe groot is de context? )Moet je alleen naar de verzen er omheen kijken (bijv. één Psalm) of maakt het deel uit van een groter geheel?)
– Geeft het NT een toelichting op de tekst? (De uitleg van NT gaat boven OT.)
Laten we deze vragen eens stellen aan Jesaja 53.
Wat voor soort tekst is dit? Het is een profetie. Een boodschap die Jesaja van God heeft gekregen om te delen. In de eerste plaats met het volk Israël – en wij mogen er ook van leren
Hoe groot is de context? In Jesaja 40-53 staan gedeelten met een hoger poëtische gehalte dan de omringende passages. Sinds bijna een eeuw worden enige van die gedeelten, die een verwijzing naar de Knecht bevatten, onderscheiden als de ‘Knechtliederen’. Het betreft Jes. 42:1-9; Jes. 49:1-6; Jes. 50:4-9 en Jes. 52:13-53:12. Deze passages hangen samen met de inhoud erom heen, maar er is toch een wijziging in de atmosfeer. De taal wordt meer verheven. De Knecht wordt niet geïdentificeerd, wat iets raadselachtigs met zich meebrengt. De beschrijvingen worden gedetailleerder en er ligt nadruk op wat de Knecht wil doen voor de wereld. Veel theologen gaan er vanuit dat de knecht soms staat voor het volk Israël, en soms voor één persoon, de Messias. Dat past ook bij het feit dat Jesaja in de eerste plaats sprak voor Israël. [17]
De vraag is daarom: is de knecht in Jesaja 52-53 het hele volk Israël, of gaat het om één persoon? Voor Christenen is het duidelijk. De Knecht is hier onze Heer, Jezus Christus – rabbijnen denken daar vaak anders over. De rabbijnen en christelijke theologen zijn het in de interpretatie van Jesaja 53 over één ding eens: de Knecht lijdt vanwege de zonde, vanwege de afstand tussen God en mens. Dat is ziekte die hij droeg, daarvan geneest hij ons. De Knecht brengt verzoening met God. Er is geen reden om te koppelen aan lichamelijke genezing.
Jesaja 53 in het Nieuwe Testament
Het Nieuwe Testament geeft twee keer een aanhaling van Jesaja 53:4 , namelijk in Matteüs en in 1 Petrus.
De eerste keer is in Matteüs 8:16-17: Bij het vallen van de avond brachten ze vele bezetenen bij Hem [Jezus]. Met een enkel woord dreef Hij de geesten uit, en allen die ziek waren genas Hij. Zo moest in vervulling gaan wat gezegd is door de profeet Jesaja: ‘Hij was het die onze ziekten wegnam en onze kwalen op zich heeft genomen.’
Het Bijbelboek Matteüs is in chronologische volgorde geschreven. Het begint met een geslachtsregister, dan de geboorte van Jezus, het optreden van Johannes de Doper, Jezus’ publieke optreden en aan het einde Jezus’ dood en opstanding. Matteüs 8 gaat over het begin van Jezus driejarige rondtrekken als rabbi. Jezus is nog lang niet gekruisigd. Maar Matteüs schrijft in hoofdstuk 8, als Jezus mensen geneest: “Zo moest in vervulling gaan”. Dus voordat Jezus gekruisigd werd, nam Hij volgens deze tekst onze ziekten weg en onze kwalen op zich!
Het citaat van Matteüs wijkt iets af van de tekst zoals wij die in Jesaja 53 hebben staan. Verklaringen hiervoor zijn dat Matteüs een andere Griekse versie als bron heeft gebruikt, of dat hij gekozen heeft voor een meer letterlijke vertaling van het Hebreeuws. Het is ook mogelijk dat Matteüs gebruik heeft gemaakt van de tekst volgens de Joodse manier van lesgeven, de joodse midrasj-pesjer methode: het toespitsen en zelfs wijzigen van de tekst bij de prediking en het onderricht van oudtestamentische Bijbelgedeelten voor dit bepaalde doel, waardoor in Matteüs 8 : 17 aansluiting wordt gemaakt bij de eerdere genezingen in Matteüs 8.
Jezus’ macht wordt niet bewezen door bovennatuurlijke capaciteiten te demonstreren, maar juist doordat Hij degene is over wie door de profeten van het Oude Testament gesproken wordt: Hij is de beloofde Messias — de Knecht des Heren. Wat Jezus doet, is een begin van wat eenmaal volledig vervuld zal worden. Matteüs legt een verband tussen Jezus’ genezingsdaden en het feit dat Jezus de Knecht uit Jesaja is: Degene die de zonden van de wereld wegneemt. De Knecht is gekomen; daarom kan Matteüs ook zeggen dat de profetie in vervulling is gegaan. De nadruk ligt niet op de genezing, maar op de komst van de Knecht! [18A]
Petrus is nog duidelijker dan Matteüs: 1Petrus 2:21-25
Dat is uw roeping; ook Christus heeft geleden, omwille van u, en heeft u daarmee een voorbeeld gegeven. Treed dus in de voetsporen van Hem die geen enkele zonde beging en nooit bedrieglijke taal sprak. Hij werd gehoond en hoonde zelf niet, Hij leed en dreigde niet, Hij liet het oordeel over aan Hem die rechtvaardig oordeelt. Hij heeft onze zonden gedragen met zijn lichaam aan het kruishout, opdat wij, dood voor de zonde, rechtvaardig zouden leven. Door zijn striemen bent u genezen. Eens dwaalde u als schapen, nu bent u naar uw herder teruggekeerd, naar Hem die uw ziel behoedt.
Hier zie je dat Petrus het heeft over hoe Christus leed en hoe Hij daarin een voorbeeld voor ons is. Daarna spreekt hij er over hoe Jezus aan het kruis stierf. Daarin kunnen we Jezus niet navolgen. Waarom dan deze overgang? Het doen van de eigen wil is zonde voor een schepsel. Jezus’ taak is de Schepper te dienen en dus alleen maar gehoorzaam te zijn. Petrus roept dus op om Jezus na te volgen bij het lijden en in gehoorzaamheid.
Als Petrus spreekt over hoe Jezus aan het kruis de zonden droeg, en welke invloed dit heeft op hoe wij moeten leven, dan koppelt hij daaraan direct: “Door zijn striemen bent u genezen.” Als je kijkt naar de context, dan gaat het hier duidelijk om geestelijke genezing, om verlossing van de zonden en rechtvaardig leven. Niets hiervan heeft met lichamelijke genezing te maken.
Jezus’ kruisdood is ongelofelijk belangrijk. Aan het kruis is betaald voor onze schuld. Door het kruis is er weer toegang tot God. Na het kruis waren Hemelvaart en Pinksteren mogelijk. Maar dat gaat allemaal niet over lichamelijke genezing.
Samenvatting van bovenstaand gedeelte:
- Rabbijnen en theologen interpreteren Jesaja 53 niet als lichamelijke genezing, maar als verzoening.
- Matteüs zegt dat Jesaja 53 vervuld is, ongeveer drie jaar voor de kruisdood. Die vervulling was Jezus komst als de lijdende Knecht, niet de genezingen die Hij deed.
- Petrus legt een direct verband tussen Jezus’ dood voor onze zonden en de zin ‘door Zijn striemen bent u genezen’.
Conclusie
Er is geen basis om de tekst uit Jesaja 53:4 te gebruiken als ‘bewijs’ dat een christen op deze aarde niet ziek kan worden, laat staan dat genezing geclaimd kan worden. Wij zijn gered van zonde en oordeel en van verlaten zijn van God. Zowel Matteüs als Petrus betrekken de tekst uit Jesaja op Jezus’ verlossend werk als knecht des Heren en op Zijn kruisdood, maar niet op een lichamelijke genezing.
Belangrijke nabrander
Betekent dat Jesaja 53:4 niet over lichamelijke genezing gaat dan dat God niet geneest?
Zeker niet! God geneest mensen. Geen twijfel over mogelijk. Soms gebruikt God natuurlijke middelen om te genezen: ons immuunsysteem, medicijnen, fysiotherapie, bestraling, een dieet of een andere manier. Daarnaast geneest God soms op een bovennatuurlijke manier, door een wonder. Dat gebeurt ook nu nog. God doet vandaag wonderen van genezing.
Maar God is niet verplicht om te genezen. Zoals hierboven uitgelegd kunnen we geen genezing claimen. God bepaalt in Zijn wijsheid of een wonderbaarlijke genezing nodig is voor de bouw van Zijn Koninkrijk. Wij kunnen en mogen bidden voor een wonder: God is degene die bepaalt of het wonder gebeurt.
Betekent dat Jesaja 53:4 niet over lichamelijke genezing gaat dat er altijd zieke mensen zullen zijn?
Zeker niet! Wanneer Jezus terugkomt, dan zullen wij een verheerlijkt lichaam krijgen. Wanneer de nieuwe hemel en de nieuwe aarde er zijn, dan is er geen pijn meer, geen lijden, geen verdriet, geen tranen. Dan is er geen ziekte en geen dood meer. Ziekte hoorde niet in de perfecte schepping van Genesis 1, en ziekte zal er niet meer zijn in de perfecte wereld van Openbaring 22.
De Bijbelteksten in dit blog zijn ontleend aan de NBV21 © Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap 2021, tenzij anders aangegeven.
Voetnoten
[A] Ouweneel, Willem J. 10 juni 2020. “179 Tien theologische dwalingen van dit moment” <https://www.willemouweneel.nl/179-tien-theologische-dwalingen-van-dit-moment/>. Bezocht op 10 maart 2025.
[17] Paul MJ, van den Brink G, Bette JC (red.). 2012. “Bijbelcommentaar Hooglied – Jesaja.” Studiebijbel Oude Testament, deel 9. Veenendaal: Centrum voor Bijbelonderzoek, 2012. Excurs 6, ‘De Knecht des HEREN (Jesaja 42-53)’, pp. 891-903 < https://mjpaul.nl/wp-content/uploads/2013/08/6.-Knecht-des-Heren.pdf>. Bezocht op 15-03-2024
[18] Nielsen, JT.1971. Het evangelie naar Mattheüs I. Uitgeverij C.F. Callenbach B.V.
[18A] Blz.168-169.
Lees je Bijbel 