In de voorbereiding van de cursus vroegen de oudsten mij om aandacht te besteden aan vier onderwerpen:
– Uitdiepen van het jaarthema ‘Leven als Jezus’
– De Bijbelse visie op genezing
– De New Apostolic Reformation (NAR)
– Het welvaartsevangelie
De eerste drie onderwerpen zijn afgerond. Bij de bespreking van het laatste onderwerp kijken we naar wat het ‘welvaartsevangelie’ wordt genoemd. In deze stroming wordt vaak zowel lichamelijke genezing als financiële voorspoed beloofd. Over genezing heb ik al uitgebreid geschreven. Daarom gaat het de komende weken alleen over materiële welvaart en de Bijbel.
Ons startpunt: Johannes 9 en 10
Predikers die welvaart beloven, hebben een aantal teksten die geregeld terugkomen in hun preken en boeken. Eén van de bekendste is Johannes 10:10: Ik [Jezus] ben gekomen, opdat zij leven hebben en overvloed. Jezus belooft overvloed, maar waarvan? Gaat het hier om het hebben van geld en goed?
Het verhaal van Johannes 10 begint in Johannes 9. In de eerste verzen van dat hoofdstuk lezen we: In het voorbijgaan zag Jezus iemand die al vanaf zijn geboorte blind was. Zijn leerlingen vroegen: ‘Rabbi, hoe komt het dat hij blind was toen hij geboren werd? Heeft hij zelf gezondigd of zijn ouders?’ ‘Hij niet en zijn ouders ook niet,’ was het antwoord van Jezus, ‘maar Gods werk moet door hem zichtbaar worden.
Jezus geneest deze blinde man- op de sabbat! Dit levert een confrontatie met de Farizeeën op, die boos zijn dat Jezus op de sabbat geneest. Nadat ze de genezen man weggejaagd hebben, omdat hij Jezus niet wil veroordelen als zondaar, zoekt Jezus de man op. Jezus hoorde dat en zocht hem op. Hij vroeg: ‘Gelooft u in de Mensenzoon?’ ‘Als ik wist wie het was, heer, zou ik in Hem geloven,’ zei hij. ‘U kijkt naar Hem en u spreekt met Hem,’ zei Jezus. Toen zei de man: ‘Ik geloof, Heer,’ en hij wierp zich voor Jezus neer. Jezus zei: ‘Ik ben in de wereld gekomen om het oordeel te vellen. Dan zullen zij die niet zien, zien en zij die zien, zullen blind worden.’ Een paar farizeeën die bij Hem stonden en dat hoorden, zeiden: ‘Wij zijn toch zeker niet blind!’ ‘Was u maar blind,’ zei Jezus, ‘dan zou u zonder zonde zijn. Maar u beweert dat u kunt zien, en dus blijft uw zonde. (Johannes 9:35-41).
Dit is een stukje waarin de aandacht verschuift van de voormalig blinde man naar de Farizeeën. In vers 38 aanbidt de genezen man Jezus, en daarna verdwijnt hij. Het ‘Jezus zei’ is niet meer gericht tot de genezen man, Jezus zegt dit in het algemeen – iedereen kan het horen. Voor welk oordeel is Jezus dan gekomen? Voor het oordeel over de mensen die zeggen dat ze zien, maar blind zijn. De opmerking van de Farizeeën (‘Wij zijn toch zeker niet blind!’) is mogelijk letterlijk bedoeld. Dit sluit aan op de vraag van de discipelen in de eerste verzen. Ook in de beleving van de Farizeeën was ziekte een straf voor de zonde. En dus ‘zal hun dat niet overkomen’. Jezus maakt van letterlijk blind vervolgens ‘geestelijk blind’. Hij onthoudt de Farizeeën hier hun vergeving, omdat ze niet willen toegeven dat ze ook zondig zijn. Vervolgens vertelt Jezus een gelijkenis, waaruit blijkt dat een volgeling van Hem zijn stem ‘verstaat’ en doet wat Hij zegt. Het gaat niet om het zien, maar om het horen.
Uit Johannes 10:6 blijkt dat de Farizeeën niet begrijpen wat Jezus wil zeggen, en daarom vertelt Hij een nieuwe gelijkenis: Jezus zeide dan nogmaals: Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u: Ik ben de deur der schapen. Allen, die vóór Mij gekomen zijn, zijn dieven en rovers, maar de schapen hebben naar hen niet gehoord. Ik ben de deur; als iemand door Mij binnenkomt, zal hij behouden worden; en hij zal ingaan en uitgaan en weide vinden. De dief komt niet dan om te stelen en te slachten en te verdelgen; Ik ben gekomen, opdat zij leven hebben en overvloed. (Johannes 10:7-10, NBG 51.
De vertaling van vers 10 is in dit vers beter dan in de NBV’21.)
Op het eerste gezicht zegt Jezus hier dat naar Hem luisteren leidt tot voorspoed: de schapen zullen weide vinden. En Jezus is gekomen opdat zij [de schapen die naar Jezus luisteren] leven hebben en overvloed. Maar wat zet Jezus hier tegenover elkaar? Armoede en financiële overvloed? Nee!
Hij zet de actie van de dief en Zijn werk tegenover elkaar. Waarvoor komt de dief? Om te stelen (logisch), te slachten en te verdelgen. Die laatste woorden zijn opmerkelijk. De dief komt niet om de schapen aan een andere kudde toe te voegen, maar om ze te vernietigen. Slachten en verdelgen zijn definitief, de schapen zijn verloren. Daar tegenover zet Jezus wat Hij biedt: leven. En dat leven is niet alleen maar overleven of schuilen in de schaapskudde. Het is ook niet alleen maar de weide, waar de schapen kunnen eten en in leven blijven. Nee, het is leven in overvloed: leven dat niet ophoudt, een eeuwig leven met God. [45].
Dit sluit aan bij eerdere lessen in dit blog: Jezus is gekomen om te zoeken en te redden wie verloren is. Hij verkondigt Zijn Koninkrijk, waar wij deel van uit mogen maken. En door Zijn offer hebben we een eeuwige relatie met God, waarin op de nieuwe hemel en aarde alles goed zal zijn.
Twee vormen van welvaartsevangelie
Hier zouden we een punt kunnen zetten. De cirkel is rond. Maar met het weerleggen van één tekst is lang niet alles gezegd over de leer dat je rijk zult worden als je Jezus volgt. Om een zijpad te herkennen, moet je er meer over weten. We gaan kijken naar wat de Bijbel zegt over rijkdom en bezit. Daarna gaan we in op een aantal ‘basisteksten’ binnen het welvaartevangelie of de welvaartsleer. Als laatste eindigt de les met een advies voor rijke christenen.
Voordat we dit doen is de vraag: wat bedoelen we met een welvaartsevangelie? Als je wat literatuuronderzoek doet, dan vallen er twee zaken op:
- Veel recente artikelen over het welvaartsevangelie komen uit Afrika, vooral uit Kenia en Nigeria.
- Er wordt onderscheid gemaakt tussen een ‘zware vorm’, Prosperity Gospel en een ‘lichte vorm’, Productivity Gospel. In het Nederlands bestaat dit onderscheid niet.
Bij beide vormen hoort een verschillende definitie en een (iets) andere beoordeling.
Prosperity Gospel, of hebben, hebben, hebben!
Het Prosperity Gospel verkondigt dat ‘God geestelijke en materiële voorspoed wil voor alle gelovigen’. Hiermee maken we ons ‘de overwinning die Christus heeft behaald op zonde, ziekte, vloeken, armoede en tegenslagen in het leven’ eigen. Het Prosperity Gospel is beïnvloed door de ‘gezondheid en rijkdom’ televisiepredikers van Noord-Amerika. Het leert dat ‘een gelovige recht heeft op de zegeningen van gezondheid en rijkdom gewonnen door Christus, en hij of zij kan deze zegeningen verkrijgen door simpelweg een positieve belijdenis van geloof’ [46A].
Mogelijk ken je de beelden van televisiedominees uit de VS. Predikers die op de televisie beloven dat je er beter van wordt wanneer je hen geld geeft. Want, zo zeggen ze, God geeft tienvoudig terug aan wie geld weggeeft in Zijn koninkrijk. Vervolgens leven deze predikers in enorme voorspoed, wat ‘hun gelijk bewijst’. Bekende namen op dit gebied zijn Pat Robertson en Joel Osteen. Ook is het niet moeilijk om ‘getuigenissen’ te vinden waarin, waarin onder het citeren van juichende Bijbelteksten, wordt ‘bewezen’ dat God al jouw financiële problemen zal oplossen.
| Voorbeeld van een ‘getuigenis’, vertaald uit het Engels. Zoek je financiële vrijheid? Jezus is de enige gegarandeerde weg naar financiële overvloed (2 Kor. 9:8). Sterker nog, een van de redenen dat Jezus kwam, was om je in financiële overvloed te brengen (2 Kor. 8:9). Elk oprecht kind van God heeft een overvloedig erfgoed dat rijkdom omvat (Openb. 5:12). Om van dit erfgoed te genieten, moet je wedergeboren zijn, want God is alleen verplicht om voor Zijn eigen huishouden te zorgen (1 Tim. 5:8). Ten tweede moet je een levende kerk vinden waar je het woord van voorspoed wordt geleerd (Mat. 11:6). Ten derde moet je God volledig dienen (Exo. 23:25-26). Lees deze getuigenissen: Financiële Doorbraak via Ontmoeting met deze Bediening! ‘Gedurende 2 jaar had ik financiële problemen, en onlangs had ik ongeveer driehonderdvijftigduizend Naira[1] (#350.000) nodig om het collegegeld van mijn dochter, die op de universiteit zit, te betalen. Op een zaterdag, op weg naar huis, ontmoette ik een lid van deze kerk die flyers uitdeelde. Hij gaf me een flyer; ondanks dat ik agressief tegen hem was, vertelde hij me naar de kerk te komen, en als er niets gebeurt, kon ik hem een nep-pastoor noemen. Dus, ik kwam naar de dienst. En zie, de volgende dag werd het collegegeld op miraculeuze wijze betaald. Mijn meisje is nu weer terug op school. Ik geef alle glorie aan God!’ – Chalokwu G. Financiële Doorbraak na Toetreding tot deze Bediening! ‘In januari 2021 werd ik uitgenodigd voor deze Kerk door mijn vriend, die me vertelde dat bisschop David Oyedepo zei dat we binnen drie maanden na toetreding tot de kerk onze getuigenis zouden hebben. Ik geloofde het en kwam naar de kerk. Terwijl hij predikte, zei de bisschop hetzelfde. En zie, binnen drie maanden veranderde elk aspect van mijn leven. God voorzag ongeveer een miljoen naira om mijn huurprobleem op te lossen en het schoolgeld van mijn kinderen te betalen. Ik geef alle glorie aan God!’ – Abimbola O. [1] Ongeveer €225 (mei 2024) [BP] |
Dit “getuigenis” [A] is een typisch voorbeeld van het Prosperity Gospel. Zoals je kunt lezen wordt iedereen hier een geweldige financiële toekomst voor ogen gehouden….als je maar naar de juiste boodschap luistert en naar de juiste kerk gaat! Dan komt alles binnen een paar maanden goed. Nergens een woord over bekering of geloof. Luister naar de geweldige pastor of bisschop, en de gebraden kippen vliegen zo je mond in.
Er is een reden dat er vanuit Afrika veel over deze vorm van ‘geloof’ geschreven wordt. Het Prosperity Gospel is nergens groter dan op dat continent. In de eerste plaats zijn er veel Afrikaanse landen waarin armoede een grote rol in het dagelijks leven speelt. Een deel van deze landen is uitgesproken Christelijk. Als iemand dan belooft dat er een makkelijke oplossing voor jouw dagelijkse geldproblemen is, dan spreekt dit aan.
In de tweede plaats erkent het welvaartsevangelie de wisselwerking tussen het spirituele en het materiële. In het gangbare wereldbeeld van Afrikaanse traditionele religies is er een verbinding tussen de materiële en spirituele wereld en beïnvloeden activiteiten in de ene wereld de gebeurtenissen in de andere. Afrikaanse traditionele religie waardeert genezing, voorspoed en communicatie met het bovennatuurlijke; in deze context benadrukken welvaartspredikers dromen op een manier die resoneert met de Afrikaanse cultuur [46B].
Dit wil niet zeggen dat het Prosperity Gospel zich beperkt tot Afrika. Aangejaagd vanuit de VS heeft het zich verspreid van Canada tot Chili en van Noorwegen tot Zuid-Afrika.
Productivity Gospel, of hebben om te geven
Maar lang niet alle mensen die misverstanden leren over financiële voorspoed, doen dat om er zelf beter van te worden, of omdat geld zo belangrijk is. In een andere definitie van het welvaartsevangelie zie je dat er een stukje aan wordt toegevoegd: “Welvaartsleer, gebaseerd op de interpretatie van geselecteerde Bijbelverzen, benadrukt dat het Gods wil is dat christenen financieel en materieel welvarend zijn en gezond zijn op basis van Christus’ verzoenende werk aan het kruis, toegankelijk door geloof, positieve belijdenis en financiële giften.” [47A]. Het geven van giften wordt een bijkomende belangrijke factor in het weldoen evangelie. En dan niet om er zelf beter van te worden.
Johan Toet (die volgens mij misverstanden heeft over financiële voorspoed) is een Nederlander die handelt vanuit het Productivity Gospel. Hij zegt zinvolle zaken over iemands motivatie en drijfveer als het om voorspoed gaat. Onder het kopje ‘God is geen pinautomaat’ schrijft hij in één van zijn boeken:
“Als er iets uitermate belangrijk is voor God, dan is dat jouw hartsgesteldheid. Waar is jouw hart? Wat is jouw motivatie? Wat beweegt jou om te geven en wat zijn jouw ware intenties om voorspoed te hebben?
Ik ontdekte dat als je puur en alleen maar erop uit bent om rijk te worden, zodat jij in financiële overvloed kan leven, en niet doet waar die overvloed eigenlijk voor bedoeld is, dat je hierin dan de plank flink misslaat. Sowieso is rijkdom zonder God geen echte rijkdom. Al jouw miljoenen hebben geen waarde zonder de levende God Die in jouw hart en leven regeert.
Je hebt Jezus nodig, in ieder facet van je leven, en zeer zeker ook op financieel gebied. Hij moet Heer en Meester zijn over alles wat je hebt en wat je bent. Dan zul je vanzelf de wil van God doen en Hem behagen.
Ik heb regelmatig mensen horen zeggen: ‘Ik geef omdat God mij anders niet kan zegenen.’ Of: ‘Ik wil voorspoedig zijn en daarom geef ik aan de Heer.’ Dan geef je compleet vanuit een verkeerd startpunt en foute motivatie. Als jij aan God geeft met een zelfzuchtig hart, dus met de motivatie dat God jou dan weer meer terug kan geven, zal Hij jou niet zegenen met financiële voorspoed. Als jouw enige doel is dat jij Gods overvloed in je leven kunt ervaren waarbij jij de focus bent, heb je niet de juiste hartsgesteldheid. Dan gaat het nooit gebeuren.
Zo werkt het Koninkrijk van God namelijk niet. Er is zoveel gepredikt dat jij God moet geven opdat God jou dan weer meer kan geven, dat we zijn gaan geloven dat God een ruilhandel met je doet, waarbij jij altijd als beste uit de bus komt. God is verworden tot een pinautomaat waarbij je stort om alleen maar meer op te kunnen nemen.”
En even later schrijft hij:
Voorspoed in het Koninkrijk van God gaat over veel meer facetten dan geld alleen. Geld is hiervan het minste. Zo is gezondheid in geest, ziel en lichaam, gezonde relaties, vrijheid in Christus, vrede en rust in je leven en ware vreugde ook allemaal voorspoed.
En wat dacht je van het kennen van God, een intieme relatie met de Heilige Geest? Wat dacht je van het kunnen wandelen in waarheid, het zeker weten dat je een kind bent van God de Allerhoogste?
Allemaal voorspoed. En zo horen er nog veel meer dingen thuis in het rijtje dat God ziet als voorspoed, of voorspoedig zijn.
[48].
Deze woorden zijn zinvol. Naar mijn menig is Toet op sommige punten te absoluut, maar deze woorden ademen een juiste drijfveer. Mooi is dat hij voorspoed hebben nadrukkelijk ziet als God kennen en een relatie met Hem hebben. Het gaat erom kind van God te zijn. Het is jammer dat hij– ondanks het feit dat hij geregeld herhaalt dat geldzucht en bezit verwerven de slechtste redenen zijn om te geven – financiële voorspoed als een vaststaand gevolg ziet van Gods zegen in Jezus. Maar laten we daarmee niet uit het oog verliezen dat zijn hart en zijn accenten gericht lijken op God en niet op geld. En er zijn velen voor wie dit ook zo is. Dit is kenmerkend voor het Productivity Gospel. Er zitten fouten in de leer, maar de motivatie is veel minder zelfzuchtig dan in het Prosperity Gospel.
Waarom zeg ik dat er fouten in de leer zitten? Omdat de Bijbel een bredere visie op geld en goed laat zien. Daarover volgende keer meer.
De Bijbelteksten in dit blog zijn ontleend aan de NBV21 © Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap 2021, tenzij anders aangegeven.
Voetnoten
[45] Michaels, J Ramsey. 2015. The Gospel of John. William B. Eerdmans Publishing Company. Blz. 572-585.
[46] ] Barron JR. 2023. “Is the Prosperity Gospel the Gospel? The Prosperity and Productivity Gospels in African Christianity.” ERT Vol. 47, No.4.
[46A] blz. 322
[46B] blz. 332
[47] Okanlawon, Samuel Oluwatosin. April 2022. “Theological Interpretation of Key Biblical Passages Underpinning the Prosperity Gospel in Nigeria.” Calvin Theological Journal. Vol 57 no 1.[47A] blz. 75
[48] Toet, Johan. 2022. Ware Voorspoed/ Eerste druk: De Vreugde van Geven. Drukcase. Blz. 33 en 35.
[A] https://faithtabernacle.org.ng/2024/areyoustruglingfinancial.pdf?v=2.2 Geraadpleegd 10-05-2024
Lees je Bijbel 