De claim
Jezus zei: ‘Ik ben de weg, de waarheid en het leven. Niemand kan bij de Vader komen dan door Mij. (Johannes 14:6)
Dat is een forse claim die Jezus hier neerlegt. Kan dat zomaar? Heeft Jezus het recht om dit te zeggen? En wanneer Hij dat recht heeft, wat betekent deze uitspraak voor ons?
Waar haalt Jezus het recht vandaan?
De uitspraak die Jezus doet is exclusief. Hij is de weg, de waarheid en het leven. Dat laat geen ruimte over voor andere wegen. Als Jezus deze woorden zegt, dan zijn er drie opties:
– Jezus denkt dat Hij de waarheid spreekt, maar Hij heeft ongelijk.
– Jezus weet dat Hij liegt, maar doet de uitspraak toch.
– Deze uitspraak is waar.
Als een van de eerste twee opties de juiste zijn, dan heeft Jezus geen enkel recht om zichzelf de weg, de waarheid en het leven te noemen.
Optie 1: Jezus was niet goed bij Zijn verstand
De uitspraak van Jezus staat niet op zichzelf. In het gedeelte van Johannes 13:30 tot Johannes 14:11 maakt Hij de ene na de andere claim. Redelijke geloofwaardige, zoals dat Petrus Hem binnenkort drie keer zal verloochenen. En heel grote, bijvoorbeeld dat Hij in het huis van de Vader een woning voor ons maakt en dan terugkomt om ons te halen.
Laten we eerlijk zijn. Als ik oprecht beweer dat ik dood ga en na drie dagen weer levend wordt, dan gelooft niemand dat. Als ik zeg dat ik naar de hemel ga om daar een woning voor mensen te maken, dan neemt niemand dat serieus. Ga ik door met dat soort uitspraken, dan zegt mijn echtgenote tegen me: ‘ik ken een psychiater die heel graag wil horen hoe de wereld volgens jou in elkaar zit. Zullen we daar gezellig heen gaan?’ Voor ik het weet ben ik opgenomen, of ik heb een hand vol medicijnen om mijn waandenkbeelden te bestrijden. Jezus deed dat soort uitspraken. Was Hij gek?
Als je de vier evangeliën leest, dan zie je dat Jezus heel veel was, maar Hij was zeker niet gek. Wat Hij zegt is zinvol en consequent. Vanaf het begin heeft Hij dezelfde boodschap: het koninkrijk van God is dichtbij gekomen. Bekeer je en wordt gered.
Wat Jezus doet is zinvol en consequent. Hij geneest zieken: blinden zien, lammen lopen, doven horen, doden worden opgewekt en armen ontvangen het evangelie. Hij geeft hongerigen te eten. Hij troost wie treurt. Zijn daden laten liefde zien.
Jezus liefde is consequent. Hij bevrijdt mensen van het juk van religie. Hij zoekt mensen ‘die niet meetellen’ op. Hij sterft voor onze zonden.
Als Jezus’ leven je er niet van overtuigt dat Jezus niet gek was, kijk dan naar de mensen om Hem heen. Uit de evangeliën blijkt: iedereen neemt Jezus serieus. Hij wordt bewonderd en uitgekotst. Hij is geliefd en gehaat. Mensen verzetten zich tegen Hem, ze lopen teleurgesteld bij Hem weg. Niet omdat Hij gek is, maar omdat Hij niet aan de verwachtingen voldoet. Jezus heeft ook een grote groep die Hem volgt, die Hem erkennen als rabbi. Geen gek die zo geëerd wordt.
Jezus’ tegenstanders, de farizeeërs en schriftgeleerden, laten hem kruisigen. Een gek hoef je niet te doden. Daar lach je om, die maak je belachelijk. Wat Jezus zei snijdt zoveel hout dat zijn tegenstanders maar één oplossing zien: kruisig Hem! Het lukte niemand om Jezus als gek opzij te schuiven.
Optie 2: Jezus was een bedrieger
Misschien had Jezus een verborgen agenda en maakt deze claim daar deel van uit. De evangeliën laten zien dat Jezus vaak een kans kreeg om een andere carrière te kiezen. Vanaf het begin van Zijn loopbaan als rabbi tot vlak voor Zijn dood willen mensen dat Jezus hun advies opvolgt.
Als Jezus in Kafarnaüm de mensen geneest, dan willen ze dat Jezus blijft. Hij moet hun dokter zijn. Maar Jezus weigert, daarvoor is Hij niet gekomen.
Als Jezus mensen voedt met een paar broden en vissen, dan komen ze terug voor meer eten. Ze willen dat Jezus hen blijvend van dagelijks brood voorziet. Maar Jezus weigert, daarvoor is Hij niet gekomen.
Als Herodes een aanslag op Jezus’ leven beraamt, dan waarschuwen sommigen Hem dat Hij beter kan vluchten, weg uit Israël. Maar Jezus weigert, daarvoor is Hij niet gekomen.
Als Jezus op een ezel Jeruzalem binnentrekt, dan willen de mensen hem met geweld koning maken, om zo de Romeinen te verdrijven. Maar Jezus weigert, daarvoor is Hij niet gekomen.
Welke plannen mensen ook voor Hem maken, Jezus gaat daar niet in mee. Hij laat zich niet afleiden van Zijn doel. Welk doel? Daarover laat Hij geen misverstand bestaan.
Hij begon hun [de leerlingen] te leren dat de Mensenzoon veel zou moeten lijden en door de oudsten van het volk, de hogepriesters en de schriftgeleerden verworpen zou worden, en dat Hij gedood zou worden, maar drie dagen later zou opstaan; Hij sprak hierover in alle openheid. (Markus 8: 31-32a)
Jezus kwam om door het lijden heen ons te bevrijden. Ieder moment van Zijn leven stond in het teken van deze redding. Elk moment heeft Hij zich door de Vader laten leiden tot aan Zijn lijden, sterven en opstanding. Jezus zei wat Hij deed en Hij deed wat Hij zei. Jezus is nooit betrapt op een leugen: daarom hadden de schriftgeleerden en farizeeërs zo’n moeite om een aanklacht tegen Hem te vinden. Bij Jezus is geen leugen, geen valse agenda te vinden. Hij zegt terecht: Ik ben de waarheid.
Optie 3: Jezus is de weg, de waarheid, het leven
Jezus is niet gek. Hij heeft geen verborgen agenda. Dan blijft er één mogelijkheid over: Hij spreekt de waarheid. Hij ís de weg, de waarheid en het leven. Niemand komt tot de Vader dan door Hem.
Veel mensen struikelen over deze uitspraak. Ze hadden liever gezien dat Jezus zei: ‘ik ben een weg, een waarheid en ik help je leven. Er zijn heel veel wegen tot God / het hogere / het goede, en ik ben een van die manieren’. Maar dat staat er niet. Deze uitspraak is zwart-wit. Het is of Jezus, of niets.
Geen vrijblijvende uitspraak
Als Jezus de weg is, dan moeten we met Hem wandelen. Sommigen lopen een stukje met Jezus mee. Ze hopen dat Hij zegent met geld, gezondheid en een rustig jaar. Maar als Jezus volgen teveel kost, dan blijven ze staan. Ze zoeken een andere pad naar geluk en succes. Jezus is De Weg! Er is geen ander pad. Niemand komt tot de Vader dan door Hem. Het is of altijd met Jezus wandelen, of vallen en blijven liggen.
Als Jezus de waarheid is, dan kunnen we niet kiezen welke waarheden we uit Jezus uitspraken kunnen gebruiken. Alles wat ons niet bevalt, wat teveel vraagt, negeren. Jezus is de waarheid. Ieder woord, elke daad van Hem is de waarheid. Alles wat Hij zegt en doet, is ons voorbeeld. Als we alleen pakken wat ons bevalt, dan hebben we een halve waarheid. En een halve waarheid is een hele leugen.
Als Jezus het leven is, dan moeten we leven zoals Hij. Door Zijn dood en opstanding worden we vergeven, als we Hem geloven en doen wat Hij zegt. Bewust ongehoorzaam zijn, is de dood.
Jezus: jouw weg, waarheid en leven?
Jezus zei: ik ben de weg, de waarheid en het leven. Als je daar ‘amen’ op zegt, dan beaam je: U bent mijn weg, ik wil wandelen met U. Ik wil Jezus volgen, ook als het moeilijk is, als het me veel kost, als de omgeving van de weg mij angst aanjaagt. En als ik struikel of val, dan sta ik op – met Jezus hulp, in Zijn kracht – en ga ik door op die weg.
Dan beaam je: U bent mijn waarheid. Ik wil niet liegen, niet roddelen, niet bedriegen, niet zwijgen over wie Jezus is. Ook als stil zijn of liegen veel makkelijker is. Jezus is de waarheid, en als ik op zijn weg loop, dan wil ik Hem daarin volgen.
Dan beaam je: U bent het leven. Ik vind mijn zekerheid in Jezus. Niet in mijn baan, mijn geld, mijn vrienden, mijn kinderen. Ik zoek geen verdoving in drank, porno, shoppen of hobby’s. Ik leef met Jezus. En als ik een keer gevallen ben voor onzekerheden, dan ga ik terug naar de bron van mijn leven. Jezus is het leven, de enige weg tot God.
Durf je amen te zeggen? Er zijn geen smoezen. Jezus was niet gek, geen oplichter. Jezus is de weg, de waarheid en het leven.
Je kunt ervoor kiezen dat wel te geloven, maar er niets mee te doen. Maar alleen weten dat de weg er is, dat de waarheid bestaat en dat er leven mogelijk is, dat helpt je niet. Dat is hetzelfde als wanneer je geld nodig hebt en je weet dat er op de straat € 100 ligt. Maar je loopt er niet naartoe, je bukt je niet om het geld op te rapen. Dan weet je dat het geld er ligt, maar je hebt nog steeds niets. De tekst kunnen opdreunen is niet hetzelfde als Jezus erkennen als weg, waarheid en leven.
Durf je echt amen te zeggen, als Jezus zegt: ik ben de weg, de waarheid en het leven?
De Bijbelteksten in dit blog zijn ontleend aan de NBV21 © Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap 2021, tenzij anders aangegeven.
De tekst van dit blog is gebaseerd op de preek die ik op de Startzondag, 24 augustus 2025, heb gehouden in de Pinkstergemeente Jozua Nijmegen.
